Jeden z dziennikarzy, przeglądając program tegorocznej edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmowego ERA NOWE HORYZONTY, zapytał mnie, dlaczego z roku na rok pojawia się na festiwalu coraz więcej klasyki filmowej. Przyznam, że byłem zaskoczony tym pytaniem, gdyż we Wrocławiu zdecydowanie dominuje kino współczesne. Widząc moją reakcję dziennikarz ów zaczął wyliczać nazwiska reżyserów - klasyków, których retrospektywy odbędą się w tym roku: Jan Troell, Krzysztof Zanussi, Piotr Dumała, złota era kina węgierskiego. Przyznałem mu rację. Mimo, że w poprzednich latach festiwalowa publiczność miała okazję zapoznać się z pełnym dorobkiem tak wybitnych twórców jak: Michelangelo Antonioni, Federico Fellini, Agnès Varda czy Rainer Werner Fassbinder, to w żadnej z dotychczasowych edycji nie było tak dużo starszych tytułów, jak to będzie miało miejsce w tym roku.

Oglądając i pokazując bardzo dużo współczesnych filmów, chyba trochę podświadomie kieruję się ku temu, co było w kinie najważniejsze, co stało się nieprzemijające, ku dziełom, które weszły do światowego kanonu. Nie oznacza to, że zamierzam rezygnować z szerokiej prezentacji kina najnowszego - będzie ono obecne na wrocławskim święcie kina, ale stawiamy również na klasykę, wykłady i prezentacje uczące języka filmu. A to dlatego, że znając arcydzieła światowego kina, łatwiej jest rozumieć kino współczesne. Tymczasem większość festiwalowej publiczności to ludzie młodzi, którzy nie mają łatwego dostępu do dorobku światowego kina i nie znają podstawowego kanonu. Starannie przygotowywanym retrospektywom towarzyszyć będą książki opisujące i analizujące dorobek ich bohaterów (w tym roku będzie ich aż dziewięć!).

Jednym z najważniejszych wydarzeń tegorocznego festiwalu będzie przegląd filmów Jana Troella - jednego z wielkich szwedzkich klasyków, który pomimo ogromnej popularności w ojczyźnie oraz niekwestionowanej pozycji na świecie, jest prawie nieznany polskiej publiczności. Jan Troell, autor totalny, reżyser, scenarzysta, autor zdjęć (pomimo iż nie rozróżnia barw!) i montażysta swoich filmów jest mistrzem obrazowej epiki i stworzył na początku lat siedemdziesiątych XX wieku filmy, które biły rekordy popularności. Czas, aby polska publiczność również poznała Emigrantów, Osadników i inne wybitne dzieła szwedzkiego mistrza.

Urodzony w 1931 roku w Malmö, Troell w młodości był nauczycielem. Swoje szkolne doświadczenia wykorzystał w filmie Na kogo wypadnie (1969), za który otrzymał Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie. Do czołowych osiągnięć reżysera należy monumentalna epicka saga Emigranci (1971) i Osadnicy (1972) zrealizowana według powieści Vilhelma Moberga z udziałem Maxa von Sydowa i Liv Ullmann. Ta filmowa dylogia była na początku lat 70. najdroższym i najpopularniejszym szwedzkim filmem, zaliczana jest również do największych osiągnięć artystycznych tej kinematografii (były wielokrotnie nominowane do Oscarów i nagrodzone Złotymi Globami).Warto dodać, że Emigranci, obok Słodkiego życia Felliniego i Wakacji Pana Hulot Jacquesa Tatiego, należą do trzech ulubionych filmów innego szwedzkiego mistrza - Ingmara Bergmana.

Powodzenie filmu przyniosło Troellowi kontrakt amerykański, w ramach którego nakręcił dwa obrazy: Narzeczoną Zandy`ego (1975) i remake filmu J. Forda Huragan (1978).

Zrealizował również Lot orła, historię tragicznej wyprawy balonem na biegun północny w 1897 roku. Dokument Bajeczna kraina jest krytycznym obrazem szwedzkiego społeczeństwa.

Il Capitano natomiast jest opartą na prawdziwej historii analizą zachowań psychopatycznego mordercy (nagroda Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie). Troell przeniósł także na ekran biografię norweskiego noblisty: Hamsun z Maxem von Sydow w roli głównej. Najnowszy jego film Uwiecznione chwile Marii Larsson uznany został najlepszym szwedzkim filmem ubiegłego roku, nominowany był także do Złotego Globu.

Jan Troell potwierdził swoją obecność na wrocławskim festiwalu.

Roman Gutek

Gazeta Wyborcza, Wrocław, 20 kwietnia 2009

http://miasta.gazeta.pl/wroclaw/1,89616,6517953,
Jan_Troell__autor_totalny___felieton_Romana_Gutka.html

Co o tym sądzisz? Wypowiedz się na forum ENH!