Szepty i krzyki pod Waterloo

Niespełna dwa lata po śmierci legendy kina, Ingmara Bergmana i w dwadzieścia siedem po rozpadzie zespołu ABBA, światło dzienne ujrzała długo skrywana tajemnica. Twórca Persony pisał piosenki dla szwedzkiej grupy!

Wiadomość, która zelektryzowała media na całym świecie wypłynęła za pośrednictwem wydanych przed kilkoma dniami dzienników Stiga Andersona, w których zmarły w 1997 roku producent muzyczny i menedżer ABBY pisze: "Tekst Waterloo jest dziełem Bergman, nie wolno o tym mówić, bo taka jest między nami umowa". Kilkanaście stron dalej dodaje: "Bergman potwierdza - napisze dla nas kilka nowych tekstów, mam nadzieję, że się pospieszy, gonią nas terminy!".

Członkowie grupy oraz Liv Ullmann, słynna bergmanowska muza, potwierdzili prawdziwość tej, jakże zaskakującej informacji. Wydaje się zatem, że do bogatej twórczości szwedzkiego mistrza, na którą składa się ponad sześćdziesiąt filmów i niemal sto przedstawień teatralnych dołączy teraz nowy rozdział. Czternaście tekstów piosenek…

Sonata na dwie kobiety i trzech mężczyzn

W 1974 roku rozpoczynająca swą karierę ABBA przygotowywała się do kwalifikacji konkursu Eurowizji. Rok wcześniej zajęli trzecie miejsce, teraz zamierzali wygrać. Nieoczekiwanym problemem okazał się jednak tekst piosenki - ani Benny Andersson ani Björn Ulvaeus, liderzy grupy, nie potrafili dopasować odpowiednich słów do gotowej melodii. Czas upływał, terminy zbliżały się nieuchronnie, a niemoc twórcza wciąż ciążyła na muzykach.

Björn Ulvaeus: "Jedliśmy smutną kolację z naszym wspólnym znajomym, aktorem Larsem-Owe Carlsbergiem i żaliliśmy się, że nie jesteśmy w stanie dokończyć naszego dzieła. Wtedy Lars spytał: Chłopcy, o czym ma być ta przeklęta piosenka? Odpowiedzieliśmy, że o miłości. Wtedy on się zamyślił i nagle rzucił: Byliście już u Bergmana? To jest chyba największy specjalista od miłości w tym kraju!".

Tak narodził się pomysł, aby ściągnąć na ratunek wielkiego Ingmara Bergmana. Menedżer zespołu, Stig Anderson, za pośrednictwem Bibi Andersson skontaktował się z geniuszem kina i umówił spotkanie.

Benny Andersson: "Pojechaliśmy na wyspę Fårö i wierzcie mi, byliśmy nieźle zestresowani. O Bergmanie krążyły różne opowieści... Ale ku naszej olbrzymiej uldze okazało się, że gospodarz jest nadzwyczaj miłym i uprzejmym człowiekiem. Zależało nam też na dyskrecji, a on doskonale to rozumiał...".

Reżyser włączył taśmę, na której zarejestrowano instrumentalną wersję piosenki i przystąpił do pracy. Po kilku minutach stwierdził, że nie jest w stanie tego słuchać, lecz bez obaw, rytmika piosenki przypomina mu jedną ze suit Jana Sebastiana Bacha. Po godzinie tekst był gotowy. Jego tytuł brzmiał Königsberg, a pierwsza zwrotka zaczynała się od słów:

Kant can`t / Fall in love / With any woman here / He`s still / Writing all his / Logical, ethical / Stuff...[1].

B. Ulvaeus: "Tekst był wspaniały, ale zbyt elitarny. Opisywał kłopoty sercowe Immanuela Kanta, kimkolwiek on był. Dlatego poprosiliśmy Bergmana, żeby spróbował raz jeszcze. Pamiętam, że bardzo spodobało mi się porównanie procesu zakochiwania się do tworzenia Krytyki praktycznego rozumu, więc zasugerowałem, by może zawrzeć w piosence jakąś niebanalną, choć przystępną metaforę miłości".

Bergman podarł tekst Königsbergu i po pół godzinie przyniósł nowy utwór - Waterloo. Piosenka przyniosła ABBIE zwycięstwo na Eurowizji i stała się wkrótce międzynarodowym hitem, torującym zespołowi drogę do światowej kariery.

Waterloo, w przeciwieństwie do swego poprzednika, nie jest tekstem wybitnym, niemniej figura metaforyczna, według której miłość jest zawsze pewną formą porażki mieści się w kanonie bergmanowskiej filozofii.

Na fali olbrzymiego sukcesu, ABBA postanowiła zaproponować swemu dobroczyńcy dalszą współpracę. Bergman się nie zgodził, jednak pod naciskiem i gradem kolejnych próśb, skapitulował i obiecał, że napisze kilka tekstów. Napisał pięć: Mamma mia!, S.O.S., The winner takes it all, Thank you for the music oraz Take a chance on me. Równocześnie poprosił, aby zachować w tajemnicy fakt współpracy.

[1] Kant nie może / Się zakochać / W żadnej kobiecie / Wciąż / Pisze swoje / Logiczne, etyczne / Rzeczy