Indeks cyklu

Przygody Księcia Achmeda i Geoff Smith

The Adventures of Prince Achmed and Geoff Smith / Die Abenteuer des Prinzen Achmed

reż. Lotte Reiniger / Niemcy 1926 / 65’

Filmy nieme Przygody Księcia Achmeda i Geoff Smith, Skarb rodu Arne i Leszek Możdżer Trio, Mogiła nieznanego żołnierza, Pruska kultura Indeks cyklu

Wydarzenia specjalne w Operze Piętno na umyśle z muzyką na żywo, Przygody Księcia Achmeda i Geoff Smith, Skarb rodu Arne i Leszek Możdżer Trio Indeks cyklu

O wydarzeniu

Pokaz z muzyką na żywo w wykonaniu Geoffa Smitha

Brytyjczyk Geoff Smith jest kompozytorem, multiinstrumentalistą, wokalistą, twórcą prekursorskich technik gry, założycielem grupy Attacco Decente, z którą nagrywał płyty i koncertował między 1986 a 1996 rokiem. Jest majsterkowiczem i konstruktorem, pionierem nowych muzycznych przestrzeni, który przypomina światu o istnieniu starych instrumentów, wydobywając z nich wcześniej nieznane możliwości. Ten wszechstronny artysta, łączący tradycjny warsztat ze współczesnym myśleniem o muzyce, już po raz czwarty wystąpi jako taper na MFF Era Nowe Horyzonty we Wrocławiu.

W 2006 roku festiwalowa publiczność z entuzjazmem przyjęła skomponowaną przez niego muzykę do dwóch sztandarowych dzieł niemieckiego ekspresjonizmu - onirycznego "Gabinetu Doktora Caligari" (1920) Roberta Wiene i "Fausta" (1921), klasyka kina grozy Friedricha Wilhelma Murnaua, w którym reżyser wymieszał elementy niemieckiej mitologii ze średniowieczną baśnią ludową. Geoff Smith zagrał wtedy na dulcymerach (cymbałach młotkowych) własnej konstrukcji, swoją kompozycją podkreślając niepokojący charakter filmowych obrazów. W 2008 roku w Operze Wrocławskiej Smith występował podczas projekcji szwedzko-duńskiej "Czarownicy" (Häxan, 1922) Benjamina Christensena, jedego z najbardziej kontrowersyjnych filmów w historii kina niemego, imitującej dokument encyklopedii okultyzmu i satanizmu, przez wiele lat zakazanej przez cenzurę.

Jego nowa kompozycja, którą zagra na skonstruowanych przez siebie cymbałach mikrotonowych (fluid dulcimer), będzie towarzyszyć filmowi "Przygody księcia Achmeda" (Die Abenteuer des Prinzen Achmed, Niemcy 1926) Lotte Reiniger (1899-1981). Reżyserka najpierw pracowała w rodzinnym Berlinie, jej pierwszy film "Das Ornament" powstał w 1919 roku. We wczesnych latach 20. współpracowała ze swoim mężem Carlem Kochem, potem też z Jeanem Renoirem we Francji. W 1934 roku jak wielu innych niemieckich artystów wyjechała do Wielkiej Brytanii, by dołączyć do awangardowej grupy G.P.O. Film Unit Johna Griersona (przygotowującej pierwsze animacje reklamowe dla brytyjskiej poczty).

Zrealizowała 40 filmów animowanych wymyśloną przez siebie i awansowaną przez lata techniką. Reiniger, zainspirowana chińskim i indonezyjskim teatrem cieni, w którym sylwetki ludzi, zwierząt i roślin wycinane były z płatków zwierzęcej skóry i oświetlone światłem lampy, osiągnęła podobny efekt na taśmie filmowej. Pracując nad "Przygodami...", wykonała zdjęcia poklatkowe kolejnych faz ruchu statycznych, kartonowych, precyzyjnie wyciętych figur, umieszczonych na kolorowych tłach. Na film składa się ponad 300 tys. pojedynczych kadrów, jego realizacja trwała 3 lata. Ten wynalazek Reiniger zapoczątkował nowy gatunek filmu animowanego - tzw. animację wycinankową, czy sylwetkową.

Film łączy wątki, pochodzące z "Baśni tysiąca i jednej nocy". Opowiada o przygodach księcia Achmeda, który dosiadając magicznego konia walczy ze złym czarownikiem o swoją ukochaną, więzioną przez niego księżniczkę Peri Banu. Intensywny kolor tła, miękkość rysunku i precyzja wycinanek, przywodzących na myśl wschodnią arabeskę, tworzy niepowtarzalny, magiczny klimat filmu. Obok prac takich artystów jak Walther Ruttmann, Berthold Bartosch, Alexander Kardan "Przygody..." zostały uznane za jeden z unikalnych przykładów dzieła złotej ery kina niemieckiego.

"Przygody ksiącia Achmeda" są bez wątpienia najstarszą w historii kina, pełnometrażową zachowaną i odrestaurowaną (w 1999 roku przez Deutsches Filmmuseum we Frankfurcie) animacją. Starsze nie przetrwały do naszych czasów, jednak istniały. Badacze rewidują wcześniejsze ustalenia, większość opracowań historii kina, także tych poświęconych ściśle animacji, przyznawała pierwszeństwo "Przygodom...".

"Dziś jednak wiemy - pisze Marcin Giżycki w książce "Nie tylko Disney. Rzecz o filmie animowanym" (Warszawa 2000) - że palma pierwszeństwa należy się argentyńskiemu twórcy urodzonemu we Włoszech Quirino Cristianiemu (1896-1984), który już w 1917 roku zrealizował ponad godzinny film "El Apostól" (Apostoł). Była to polityczna satyra obrazująca prezydenta Hipólito Yrigoyena śniącego o tym, że od bogów Olimpu otrzymuje pioruny, które pozwalają mu zniszczyć skorumpowane Buenos Aires. Nie było to jedyne osiągnięcie Cristianiego jako animatora. Działał na tym polu przez ponad ćwierć wieku. W 1931 roku ukończył kolejny pełnometrażowy animowany film polityczny "Peludópolis" dedykowany jeszcze raz Yrigoyenowi".

(as)

Geoff Smith