Prezentowana przez Apatowa wizja świata i praw rządzących ludźmi wydaje się w pierwszym oglądzie wizją biologicystyczną, jednak w istocie kluczowe są tu uczucia, dojrzewanie, dążność do stanu idealnej równowagi - miałaby się owa równowaga przejawiać w stabilnym związku kobiety i mężczyzny. Można powiedzieć, że porządek filmów Apatowa mieści się w paradygmacie "różowego" melodramatu - u końca wypadków zawsze stoi radosne, heteroseksualne, białoskóre spełnienie w dobrobycie. We wspomnianych filmach Apatowa wszelkie perypetie, ze szczególnym uwzględnieniem tych o zabarwieniu erotycznym (pozostających w znakomitej większości) zmierzają do wypełnienia ustalonego i utwierdzonego (kulturowo, życiowo czy jakkolwiek) schematu. Jego zrealizowanie prowadzi do ukojenia emocji tak bohaterów, jak i widzów - kiedy jest już pewne, że mężczyzna kocha kobietę, a kobieta kocha mężczyznę, wszyscy czują ulgę i mają poczucie, że zostali wynagrodzeni za trudy śledzenia (widzowie) lub przeżywania (bohaterowie) drogi zmierzającej do takiego zakończenia. Efekt ten ma związek z kluczowym, jak należałoby sądzić, aspektem wspomnianych filmów. Jest przecież w gruncie rzeczy kino Apatowa kinem inicjacyjnym, kinem ukazującym drogę od stanu różnie pojętej i na wiele sposobów definiowanej niedojrzałości, do "ładu", do adolescencji emocjonalnej, do życia rozumnego, uładzonego. Bohaterowie dorastają do związków, do miłości, do seksu, do rodzicielstwa.

40-letni prawiczek to opowieść o drodze do inicjacji seksualnej i małżeństwa, Wpadka jest historią dojrzewania do związku, do macierzyństwa, do ojcostwa, do odpowiedzialności, Supersamiec to z jednej strony znów wchodzenie w świat erotyki, z drugiej strony przygotowanie do wyjścia ze sfery młodzieńczości i wejścia w świat samodzielności, z kolei Chłopaki też płaczą to film o żałobie (warto wspomnieć tytuł oryginalny: Forgetting Sarah Marshall) odbywanej po zakończonym związku, o dojrzewaniu i wyzwoleniu poprzez sztukę, o tworzeniu nowych, lepszych, mądrzejszych związków (a w tle wątku głównego - problem nieskonsumowanego małżeństwa i pomoc w inicjacji seksualnej). Należałoby zaznaczyć przy okazji, że kino Apatowa to świat mężczyzn - niedojrzałych, nieodpowiedzialnych, nieprzystosowanych, czasem głupawych. Kobiety stanowią tu drugi plan, są narzędziem pomagającym dokonać zmian, bywają swoistą inspiracją. Jednak głównym tematem filmów pozostają mężczyźni i wstępowanie przez nich na kolejne stopnie życiowego wtajemniczenia. Za każdym razem boleśnie odczuwają przestąpienie kolejnego progu, ale też za każdym razem wiedzą, że było warto.

Można zatem mówić o kinie Apatowa jako o "kinie rozwojowym" - na wzór gatunku literackiego, jakim jest Entwicklungsroman, czyli powieść rozwojowa. Słownikowa definicja mówi, że treścią takiej powieści jest przedstawienie dziejów bohatera do chwili, kiedy staje się on w pełni skrystalizowaną osobowością - czyż nie taki schemat realizują 40-letni prawiczek, Wpadka, Supersamiec, Chłopaki też płaczą? Wydaje się, że Apatow snuje wciąż jedną opowieść - o dojrzewaniu. Można tu wręcz mówić o autotematyzmie - formalnym: za pomocą niewybrednego języka mówi o seksualnej sferze życia człowieka, pozafabularnym: stale współpracuje z ulubionymi aktorami i aktorkami (Seth Rogen, Paul Rudd, Jason Segel, Leslie Mann, Jonah Hill), tematycznym: Apatow przetwarza te same wątki i problemy. Wciąż jedna narracja. Kiedy ogląda się Wpadkę, trudno oprzeć się wrażeniu, że główny bohater filmu to wyrośnięty Seth z Supersamca.

Filmy Apatowa wydają się stanowić, że istnieje "normalność", do osiągnięcia której niepodobna nie dążyć. Działania postaci to ciągłe prostowanie poskręcanych ścieżek, przykładanie ich do wzorca tej jednej, słusznej, prostej. Każdemu pisane jest tu jedno przeznaczenie - "pisane" to znaczy "delikatnie sugerowane przez społeczeństwo", wybór jakiegokolwiek innego będzie napiętnowany i poskutkuje wykluczeniem. Filmy Apatowa pokazują, jak duże znaczenie dla jednostki ma opinia grupy, jak ważna i wpływowa jest zbiorowość, jak duże znaczenie ma funkcjonowanie tak zwanych "norm społecznych". Dążność do sprostania im, do ich wypełnienia jest jednym z głównych czynników powodujących działaniami bohaterów wspomnianych filmów. Presja społeczna może zostać zinterioryzowana i nadzorować zachowania ludzkie jako Superego, może też działać jako nacisk z zewnątrz. Dzieje się tak choćby w 40-letnim prawiczku: to otoczenie mobilizuje głównego bohatera do zmiany zachowania, do wyjścia z etapu, z którego do tej pory nie wyszedł, a z którego p o w i n i e n był wyjść. Choć dotychczasowe życie nie było dla niego przykre - wręcz przeciwnie, było uporządkowane i stabilne, to dopiero wejście w małżeństwo i w świat seksu sprawiło, że wszystko znalazło się "na swoim miejscu". To społeczeństwo stanowi o tym, czy czyjeś życie jest "normalne" czy nie, a jeśli nie jest, to trzeba uczynić je normalnym, a człowieka - uszczęśliwić. Wielki Ład jest wartością obowiązującą, jest złotym runem, nagrodą, żądzą, pragnieniem - jeśli nieuświadomionym, to tylko do czasu, jeśli niezrealizowanym, to za wysoką cenę.

Anna Fac-Biedziuk

Anna Fac-Biedziuk - urodziła się w 1986 roku w Szczecinku. Obecnie mieszka w Krakowie i jest studentką IV roku filmoznawstwa i II roku filologii polskiej (specjalność: wiedza o kulturze) na Uniwersytecie Jagiellońskim.