U Fassbindera rewolucja jest z góry skazana na powtórzenie i pozbawiona autentyczności. Bez względu na to, jaka idea jej przyświeca, nie może ona mieć nic wspólnego z wolnością, bo stanowi mechanizm na usługach innych instytucji. Zapewne Fassbinder zgodziłby się z Hannah Arendt, że rewolucja jest ruchem nieodpartym i koniecznym, ale, w przeciwieństwie do Arendt, nie odrzuciłby w tym wypadku pojęcia cykliczności. Nowożytny duch rewolucyjny jest napędzany według Arendt przez pragnienie nowości, u Fassbindera - raczej przez tęsknotę za stabilizacją i czytelnym sensem. W dodatku, jeśli przyjąć, że rewolucja jest naturalnym następstwem wojny, działania RAFu były w oczach Fassbindera (i większości Niemców) bezpośrednią konsekwencją II wojny światowej. Różnica między terrorystami, dążącymi do zerwania z nazistowską przeszłością, ale stosującymi metody analogiczne (oraz, w gruncie rzeczy, podobnie uzasadnione) do działań wojennych w latach czterdziestych, a Fassbinderem, polega na tym, że reżyser dostrzegał regres nie tylko w sytuacji politycznej RFN, ale w reakcjach na tę sytuację. Widać to w wywiadzie z matką, która przyznaje, że w stanie terroru wprowadzonego przez RAF brak jej autorytarnego, silnego przywódcy, który zwolniłby ją z konieczności prezentowania własnego stanowiska, pozwoliłby milczeć i przejąłby na siebie całą odpowiedzialność.

Tutaj zasadza się chyba największa rozbieżność między Fassbinderem a Arendt. "Chodzi tutaj nie o to, że mowa jest bezradna w zestawieniu z gwałtem i przemocą; także i sam gwałt jest niezdolny do posługiwania się mową." - pisze Arendt - "Wskutek tej jego niemoty teoria polityki niewiele ma do powiedzenia o przemocy i musi jej rozważenie pozostawić praktykom. Myśl polityczna bowiem może uwzględniać wyłącznie artykulację samych zjawisk."[5] Fassbinder nie chce patrzeć na przemoc jako na zjawisko sytuujące się poza dyskursem i poza polityką, widzi w niej jądro problemu, główną siłę napędzającą każdą sytuację. Nie interesuje go uzasadnienie przemocy, ale sam fakt, że w danym momencie jest ona konieczna i staje się pierwszym ogniwem reakcji łańcuchowej. I chyba właśnie ta refleksja jest najważniejszym spostrzeżeniem Fassbindera - obojętne, czy przemoc rodzi się w kontakcie między dwojgiem ludzi, jak w Niemczech jesienią czy jest wywierana przez kapitalizm na rewolucję, jak w Trzeciej generacji, nie może być traktowana jako margines i obszar wyjątku. Fassbinder walczy z nią, angażując się w nią i próbując uchwycić ją w przestrzeni artykulacji. Jeśli rewolucja, jak twierdzi Arendt, łączy się z gloryfikacją początku, to Fassbinder, który w dążeniu do rozpoznania przyczyn sam musiał stać się terrorystą, jest być może silniej związany z rewolucją niż trzy generacje RAFu.
 

Agnieszka Jakimiak - (ur. 1987) studentka MISH na Uniwersytecie Warszawskim, stypendystka MNiSW, studentka Collegium Invisibile, publikowała w Kinie, Didaskaliach, Res Publice Nowej.